Kıdem Tazminatı

Kıdem Tazminatı, İş kanunu Madde 14’te ifade edilen şartların karşılanması halinde işçiye verilen tazminattır. Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her tam yıl için elde ettiği bir aylık ücreti tutarındaki tazminatı ifade edip, işçinin çalıştığı işyerinde en az bir yıllık kıdeme sahip olması koşuluyla alınabilir. Kıdem tazminatı tavanı, her sene için Maliye Bakanlığı tarafından hesap edilir. İşçiye verilen harici yardımlar hesaba dahil edilse de söz konusu tutar, ilgili yıl için belirlenmiş kıdem tazminatı tavan tutarını aşamaz.

Kıdem Tazminatı Almak İçin Karşılanması Gereken Şartlar Nelerdir?

Kıdem tazminatı, İş Kanunu’nca işçiye tanınmış bir hak olup her durumda geçerli değildir. Kıdem tazminatı, işçinin yasada ifade edilen şartları karşılaması halinde talep edilir. Bu şartlar:

• İşçi, iş akdini 4857 sayılı Kanunun 24. Maddesinde belirtilen haklı nedenlere dayandırarak feshederse,
• İş akdi, belirlenen sürenin tamamlanmasıyla sona ererse,
• İşçinin iş sözleşmesi 4857 sayılı Kanunun 25. Maddesi üzere düzenlenen nedenler haricinde haksın bir nedene dayalı feshedilirse,
• İşçi emekli olursa (1475 sayılı kanun hükümleri gereği)
• İşçi askerlik hizmetini yapmak amacıyla işten ayrılmak durumunda kalırsa
• Kadın işçinin evlenmesi nedeniyle bir sene içinde işinden ayrılırsa,
• Sigortalılık süresi ve lazım gelen prim gününün dolması halinde işçinin yaşını doldurmak için işinden ayrılması halinde,
• İşçinin ölmesi halinde (yasal mirasçıları için)

İşçi, iş akdini haksız bir gerekçeyle sonlandırırsa veya işveren, iş akdini yasaca öngörülen nedenlerden birine temellendirerek feshederse bu durumda işçinin kıdem tazminatı hakkı ortadan kalkar.

• İş Akdinin İşçi Tarafından Haklı Nedenlerle Feshedebileceği Haller

İş akdinin işçi tarafından halı bir nedene dayalı feshedebileceği haller 4857 sayılı İş Kanunu madde 24’te düzenlenmiştir. Fakat dikkat edilmesi gereken bir diğer husus; aynı kanunun 26. Maddesi; işçinin bu nedenlerden birini öğrendiği andan başlayarak altı iş günü içinde iş akdini feshetmesi gerektiğini ifade eder. Bu süre aşıldığı takdirde işçinin iş akdini feshetmesi, haksız fesih olarak kabul edilir. Haksız fesih halinde kıdem tazminatı hakkı söz konusu değildir.

1. Sağlık Kaynaklı Sebepler İle Derhal Fesih Hakkı
2. İş akdinin esasını teşkil eden işin ifası, işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin yaşamını veya sağlığını riske ederse,
3. İşçinin daima yakın temasta olduğu, iletişim kurduğu işveren yahut iş arkadaşından kaynaklı bulaşıcı bir hastalığa yakalanması veya işini ifa etmesine mani olacak bir rahatsızlığa yakalanması halinde,

İşçi, mevcut iş akdini haklı gerekçe ile feshedebilir. Bu takdirde kıdem tazminatı talep etme hakkı vardır.

• Ahlaka ve İyi Niyet Kurallarına Tezat Teşkil Eden Haller Kaynaklı Fesih Hakkı
• İşveren tarafından işçinin şahsına ya da ailesine yönelik onurunu ve şerefini hedef alan sözler söylenmesi ya da işçiye cinsel tacizde bulunulması
• İş akdinin yapıldığı esnada işverenin, işin esaslı noktaları oluşturan konularda gerçekle bağdaşmayan bilgiler vererek işçiyi yanıltması halinde
• İşverenin, işçinin şahsını ya da ailesini tehdit etmesi, sataşması, göz dağı vermesi veya yasaya aykırı davranışa teşvik etmesi halinde,
• İşçinin, işyerinde çalıştığı iş arkadaşları ya da üçüncü kişiler tarafından cinsel tacize maruz kaldığını işverenine bildirmesi ancak işvereni tarafından gereken tedbirlerin alınmaması halinde,
• İşverenin, iş akdine ve mevzuata uygun biçimde ücret ödememesi halinde,
• Parça başı ücret ödenen işlerde, işverenin işçiye ifa edebileceği iş kapasitesinin altında iş verildiği hallerde aradaki ücret farkının işçiye ödenerek eksik ücretin tazmin edilmediği hallerde

İşçi, iş akdini haklı sebeple feshedebilir ve kıdem tazminatı talep edebilir.

• İş Akdinin İşveren Tarafından Feshedilmesi Halinde İşçinin Kıdem Tazminatı Alamayacağı Durumlar

4857 sayılı Kanunun 26. Maddesi gereği işverence haklı gerekçeyle yapılan feshin, fesih nedeninin öğrenilmesinden başlayarak altı iş günü içinde yapılması gereklidir. Bu süre içinde yapılmayan feshin, haksız nedenle fesih olarak kabul edileceği bilinmelidir. Kanunda ifade edilen durumlardan birinin tezahür etmesi durumunda işveren tarafınca yapılan feshin, haklı gerekçe ile fesih sayılacağı için işçinin kıdem tazminatı alması mümkün değildir.

• İşçinin Kendi Kusuru Sonucu Sağlığını Kaybetmesi

İşçinin şahsi kusurundan mürekkep bir nedenden dolayı hastalanması, sakatlanması veya sağlığı yitirmesi sonucunda peşi sıra gelen üç iş günü veya bir aylık sürece beş iş gününden çok devamsızlık yapması halinde işçi ve işveren arasındaki iş sözleşmesi, işveren tarafından bildirime gerek duyulmaksızın feshedilebilir niteliktedir.

• İşçinin, Tedavisi Bulunmayan Bir Hastalığa Yakalanması

İşçi, tedavisi imkansız bir rahatsızlığa yakalanırsa ve işyerinde işini yapmasının kendisi için risk teşkil ettiğini sağlık kurulu raporu ile temellendirirse işveren, iş akdini bildirime gerek duymadan feshedebilir.

İşçinin kendi kusuru olmadan kaza, doğum, hastalık ve hamilelik gibi farklı nedenlerle işine devam edememesi durumunda, iş akdinin işveren tarafından bildirimsiz biçimde feshedilebilmesi için, işe devam edememe halinin, kanunda ifade edilen ihbar sürelerini altı hafta periyotla geçmiş olması gerekir. 

• İşçinin, İşverenini Yanıltması

İş akdinin yapıldığı esnada söz konusu sözleşmenin esaslı noktalarına dair lazım gelen nitelik ve yetenek işçide bulunmamasına rağmen işçinin bu yetenek ve niteliğin şahsında var olduğunu iddia etmek suretiyle işverenini yanıltması, işverenin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesine olanak tanır. 

• İşçinin, İşverenine ve Ailesine Yönelik Haysiyet Zedeleyici Davranışlar Sergilemesi

İşçi, işverenini ve ailesini hedef alan; haysiyete, onura ve şerefe karşı sözler söylemesi halinde işveren iş sözleşmesini feshedebilir.

• İşçinin, İş Arkadaşına Cinsel Tacizde Bulunması

İşçi, çalışma arkadaşlarına karşı cinsel tacizde bulunursa işveren, cinsel tacizi gerçekleştiren işçi ile arasındaki iş akdini ihbar öneli tanımaksızın feshedebilir.

• İşçinin Meslek Sırlarını İfşa Etmesi ve Sadakat Yükümlülüğünü İhlal Etmesi

İşçinin, işvereninin mesleki sırlarını başkalarının öğrenmesini sağlayarak ifşa etmesi, işvereninin güvenini kötüye kullanması, işyeri ve işvereni hakkında asılsız suçlar isnat edip bunlar üzerinde ihbarda bulunması, hırsızlık yapması ve sadakat yükümlülüğü ile bağdaşmayan hal ve hareketlerde bulunması halinde işçinin iş akdi, işverence feshedilebilir.

• İşçinin Sataşması

İşçi; işverenine, işverenin ailesine ya da iş arkadaşına sataşması, sabote etmesi ve rahatsız etmesi halinde, işveren tarafından iş sözleşmesinin feshi söz konusu olur.

• İşçinin İşyerinde Suç İşlemesi

İşçi, işyerinde gerçekleştirdiği bir eylemi nedeniyle yedi gün ve üzeri hapis cezası gerektiren ve cezası ertelenemeyen bir suç işlerse, işveren ile işçi arasında iş akdi feshedilebilir.

• İşçinin Devamsızlık Yapması

İşçi, işvereninin izni olmaksızın veya haklı bir nedene dayanmaksızın peşi sıra gelen iki iş günü yahut bir ay süreyle iki kez herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü veya bir aylık süre içinde üç iş günü devamsızlık yaparsa, işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesi işveren tarafından ihbar öneli tanınmadan feshedilebilir.

• İşçinin İş Güvenliğini Riske Etmesi

İşçi, şahsi isteğiyle veya işini yapması gerektiği gibi ifa etmemesi yüzünden iş güvenliğini riske ederse, işyerinde bulunan makineleri, malları ve eşyaları kendi ücretinin bir aylık miktarıyla ödeyemeyecek biçimde zarara sokarsa bu durumda işveren, iş sözleşmesini feshedebilir.

• İşçinin İhtara Rağmen Görevini İfa Etmemesi

İşçinin yapmakla yükümlü olduğu görevleri kendisine hatırlatılmasına karşın ifa etmekte direnmesi durumunda iş sözleşmesi, işverence feshedilebilir.

Kıdem Tazminatı Avukatı

Kıdem tazminatı davalarında; işçinin hakkını tam ve eksiksiz elde edebilmesi, harici menfaatlerini muhafaza edip müspet neticeyle muhatap olabilmesi için emsal davalarla tecrübesini artırmış kıdem tazminatı avukatı nezaretinde hareket etmesi oldukça isabetli olacaktır.

Kaynak: https://leventsamgar.com/kidem-tazminati-nedir/